Địa lý Luzon

Ảnh vệ tinh của Luzon

Đảo chính Luzon có diện tích 109.964,9 km²,[1] là đảo rộng lớn thứ 15 trên thế giới. Đảo giáp với Biển Đông về phía tây, phía đông của đảo là Biển Philippines, còn phía bắc đảo là eo biển Luzon gồm eo biển Babuyan và Balintang. Đảo chính có hình dạng gần giống chữ nhật, có bán đảo Bicol nhô ra ở phía đông nam.

Luzon nói chung được phân thành bốn khu vực; Bắc, Trung và Nam Luzon, cùng với Vùng thủ đô quốc gia.

Khu vựcPhân chia 6 vùngPhân chia 4 vùngPhân chia 3 vùngPhân chia 2 vùng
Vùng IlocosIlocandiaBắc LuzonBắc và Trung LuzonBắc và Trung Luzon
Thung lũng Cagayan
Vùng hành chính CordilleraCordilleras
Trung LuzonTrung Luzon
Vùng thủ đô quốc giaMetro ManilaNam Luzon
CalabarzonNam TagalogNam LuzonNam Luzon
Mimaropa
Vùng BicolBicolandia

Tự nhiên

Bắc Luzon

The Sierra Madre nhìn từ Cabagan, Isabela

Phần tây bắc của đảo, gồm hầu hết Vùng Ilocos, có đặc điểm là địa hình bằng phẳng trải dài từ bờ biển về phía đông cho đến dãy núi Cordillera Central.

Dãy Cordillera đặc trưng cho phần bắc-trung của đảo, bao phủ dãy núi này là hỗn hợp rừng thông nhiệt đới và rừng mưa núi cao. Trên dãy núi này có ngọn núi cao nhất của đảo là Pulag, với cao độ 2.922 m. Dãy núi này tạo thành đầu nguồn nước sông Agno chảy từ dốc núi Data, và uốn khúc dọc theo dãy nam Cordillera trước khi đến đồng bằng Pangasinan.

Phần đông bắc của Luzon nói chung có địa hình núi, Sierra Madre là dãy núi lớn nhất đảo quốc, vươn cao đột ngột cách bờ biển chỉ vài km. Nằm giữa hai dãy Sierra Madre và Cordillera Central là thung lũng Cagayan. Khu vực thung lũng này là nơi sản xuất gạo lớn thứ nhì và đứng hàng đầu về sản xuất ngô tại Philippines, là lưu vực của sông Cagayan, sông dài nhất tại Philippines.

Dọc theo giới hạn phía nam của Cordillera Central là dãy núi Caraballo ít được biết đến. Các ngọn núi tạo thành một liên kết giữa Cordillera Central và Sierra Madre, tách thung lũng Cagayan với đồng bằng Trung Luzon.[17]

Trung Luzon

Đồng bằng Trung Luzon, hậu cảnh là núi Arayat

Phần miền trung của Luzon có đặc điểm địa hình bằng phẳng, được gọi là đồng bằng Trung Luzon, đây là đồng bằng lớn nhất trên đảo. Đồng bằng Trung Luzon có diện tích khoảng 11.000 km², là nơi sản xuất lúa gạo lớn nhất toàn quốc, được cung cấp nước tưới từ hai con sông lớn là Cagayan ở phía bắc và Pampanga ở phía nam. Tại phần trung tâm của đồng bằng có núi Arayat nhô lên.

Bờ biển phía tây của Trung Luzon có đặc trưng là bằng phẳng, kéo dài từ đường bờ biển cho đến dãy núi Zambales, trên đó có núi Pinatubo nổi tiếng nhờ vụ phun trào lớn vào năm 1991. Dãy núi này kéo dài đến biển ở phía bắc, tạo thành vịnh Lingayen, và về phía nam tạo thành bán đảo Bataan. Bán đảo Bataan bao quanh vịnh Manila, một bến cảng tự nhiên được cho là thuộc vào hàng tốt nhất tại Đông Á nhờ quy mô và vị trí địa lý chiến lược.

Dãy núi Sierra Madre tiếp tục kéo dài sang phần phía tây của Trung Luzon, uốn khúc về phía nam đế bán đảo Bicol.

Nam Luzon

1
2
3
4
5
6
7
8
9
1
Vịng Manila
2
Laguna de Bay
3
Núi lửa Taal / Hồ Taal
4
Bán đảo Bataan
5
Vịnh Balayan Bay
6
Vịnh Batangas
7
Biển Đông
8
Đảo Mindoro
9
Vịnh Lamon

Laguna de Bay chi phối phần phía bắc của Nam Luzon, đây là hồ lớn nhất toàn quốc với diện tích bề mặt 949 km², thoát nước vào vịnh Manila thông qua sông Pasig, một trong các sông quan trọng nhất đảo quốc nhờ có ý nghĩa lịch sử quan trọng và vì nó chảy qua trung tâm của Metro Manila.

Nằm cách 20 km về phía tây nam của Laguna de Bay là hồ Taal, đây là hồ miệng núi lửa. Vùng xung quanh hồ tạo thành dãy Tagaytay, từng là bộ phận của một núi lửa khổng lồ thời tiền sử bao gồm phần phía nam của tỉnh Cavite, thành phố Tagaytay và toàn bộ tỉnh Batangas.

Phần phía nam của Laguna là hai ngọn núi đơn độc là núi Makiling thuộc tỉnh Laguna, và núi Banahaw cao nhất vùng Calabarzon.

Bán đảo Bicol chi phối phần đông nam của Luzon, đây là một vùng đồi núi và hẹp, kéo dài khoảng 150 km về phía đông nam từ eo đất Tayabas thuộc tỉnh Quezon đến eo biển San Bernardino dọc bờ biển Sorsogon. Khu vực có một số núi lửa, nổi tiếng nhất trong số đó là núi lửa Mayon có hình dạng đối xứng với độ cao 2.460 m thuộc tỉnh Albay. Dãy Sierra Madre có giới hạn phía nam tại tỉnh Quezon. Địa hình có các ngọn núi cao nhô lên như núi Isarognúi Iriga thuộc Camarines Sur, và núi Bulusan thuộc Sorsogon. Đường bờ biển của bán đảo Bicol có đặc trưng là gồm các bán đảo nhỏ, vịnh và vũng.

Đảo ngoại vi

Một số đảo ngoại vi nằm gần đảo chính Luzon được xếp là một bộ phận của nhóm đảo Luzon. Các đảo lớn nhất trong số đó là Palawan, Mindoro, Masbate, Catanduanes, Marinduque, RomblonPolillo.

Hành chính

Trên đảo Luzon có 7 vùng hành chính, 30 tỉnh, và tính đến năm tính đến năm 2014[cập nhật] có 68 thành phố (8 vùng, 38 tỉnh và 71 thành phố nếu tỉnh cả các đảo liên kết).

Vị tríVùng
(designation)
Dân số
(2015)[2]
Diện tích[lower-roman 1][18][19]Mật độTrung tâm
vùng
Thành phần
  •      Tỉnh
  •      Thành phố hoặc khu tự quản độc lập
  •  ∗  Đảo liên kết[lower-roman 2]
Vùng Ilocos
(Vùng I)
5.026.128
(&0000000000000005.0000005,0%)
13.012,60 km²390San Fernando
(La Union)
Thung lũng Cagayan
(Vùng II)
3.451.410
(&0000000000000003.4000003,4%)
28.228,83 km²120Tuguegarao
Central Luzon
(Region III)
11.218.177
(&0000000000000011.10000011,1%)
22.014,63 km²510San Fernando
(Pampanga)
Calabarzon
(Region IV-A)
14.414.774
(&0000000000000014.30000014,3%)
16.873,31 km²850Calamba
Mimaropa[lower-roman 2]
(Vùng IV-B)
2.963.360
(&0000000000000002.9000002,9%)
29.620,90 km²100Calapan
Vùng Bicol
(Vùng V)
5.796.989
(&0000000000000005.7000005,7%)
18.155,82 km²320Legazpi
Vùng hành chính
Cordillera

(CAR)
1.722.006
(&0000000000000001.7000001,7%)
19.422,03 km²89Baguio
Vùng thủ đô quốc gia
(NCR)
12.877.253
(&0000000000000012.80000012,8%)
611,39 km²21.000Manila
VùngĐiều tra nhân khẩu 2015Diện tíchMật độTrung tâm vùngThành phần

Ghi chú

  1. Số liệu diện tích đất liền là tổng của các tỉnh (và/hoặc thành phố độc lập) theo trang tin của Cơ quan thống kê Philippines.
  2. 1 2 Danh sách bao gồm các đảo liên kết của Luzon (các tỉnh Marinduque, Occidental Mindoro, Oriental Mindoro, Palawan, Romblon, Batanes, CatanduanesMasbate).
  3. 1 2 3 Một thành phố thành phần độc lập, không thuộc thẩm quyền của chính quyền tỉnh nào.
  4. 1 2 3 4 5 Một thành phố đô thị hóa cao, độc lập so với các tỉnh

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Luzon http://islands.unep.ch/IHE.htm#898 http://sambali.blogspot.com/2006/09/luzon-jars-glo... http://www.seapots.com/home/index.php/production-c... http://www.mts.net/~pmorrow/lcieng.htm http://www.ibiblio.org/hyperwar/USA/USA-P-Triumph/... http://www.openstreetmap.org/browse/relation/42506... http://www.wdl.org/en/item/7317/view/1/59/ http://www.asj.upd.edu.ph/mediabox/archive/ASJ-21-... http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listcity.a... http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.a...